کد مطلب:24396 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

زبان قرآن چگونه زباني است و چگونه مي توان با آن ارتباط برقرار كرد؟

با توجه به اين كه در سؤال كمي ابهام وجود داشت، براساس برداشتي كه از آن داشتيم پاسخ ذيل نوشته شد. در صورت برطرف نشدن سؤالي كه در ذهنتان است در مكاتبه بعدي توضيح بيشتري پيرامون سؤال بنويسيد. قرآن كريم كتاب هدايت همه انسان ها در همه دوران ها است {A{/Bما هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ {w2-6w}{I68:52I}/}A}، {V(قلم، آيه 52)V} {A{/Bما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ {w2-6w}{I34:28I}/}A}، {V(سبأ، آيه 28)V}. بنابراين رسالت پيامبر(ص) جهان شمول و ابدي است و كتاب او جهاني و جاودانه است و قوم او همه اقوام بشر هستند. 2- با توجه به جهاني و ابدي بودن قرآن زبان قرآن نيز جهاني است و براساس فرهنگ خاصي نيست. زبان قرآن، زبان فطرت است كه مشترك بين تمام انسان ها است {A{/Bفَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اَللَّهِ اَلَّتِي فَطَرَ اَلنَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اَللَّهِ ذلِكَ اَلدِّينُ اَلْقَيِّمُ {w1-17w}{I30:30I}/}A}، {V(روم، آيه 30)V}. 3- مقصود از زبان قرآن، لغت و ادبيات نيست بلكه در مفاهيمي است كه در قالب زبان عربي بيان گشته است، لذا سلمان فارسي، صهيب رومي، بلال حبشي، اويس قرني، عمار و ابوذر حجازي همگي شيفته قرآن مي شوند. 4- هر چند زبان قرآن (زبان فطرت) آشناي براي همگان است ولي موانعي جلوي فهم قرآن را مي گيرد كه مهمترين آن استكبار مي باشد {A{/Bسَأَصْرِفُ عَنْ آياتِيَ اَلَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي اَلْأَرْضِ {w1-7w}{I7:146I}/}A}، {V(اعراف، آيه 146)V} و تقوا شرط فهم قرآن است {A{/Bوَ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اَللَّهُ {w137-142w}{I2:282I}/}A}، {V(بقره، آيه 282)V}. 5- مفاهيم قرآن با فطرت انسان همخواني دارد ولي اين به معناي سطحي بودن آن نيست بلكه حقايق عميقي توسط قرآن بيان شده است {A{/Bإِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقِيلاً{w1-5w}{I73:5I}/}A}، {V(قمر، آيه 17)V}. 6- حقيقت قرآن داراي مراتبي است كه از مقام «لدن»، {V(زخرف، آيه 4)V} تا مرحله لفظ «عربي مبين» امتداد دارد. بعضي از مراحل بلند آن در دسترس فكر و علم حصولي صاحب نظران نيست زيرا از سنخ مفهوم و ماهيت نمي باشد. اين مراحل را تنها با عروج انسان به آن موطن رفيع مي توان دريافت اگر «نماز معراج مؤمن است»، {V(بحار، ج 79، ص 303)V} به دليل آن است كه انسان را عروج مي دهد و زمينه دريافت حقايق بلند قرآن را ايجاد مي كند. در روايات متعدد تأكيد شده كه قرآن ظاهر و باطني دارد، {V(وسائل الشيعه، ج 27، ص 192، انتشارات آل البيت)V}. در برخي روايات هفت باطن براي قرآن شمرده شده است (تفسير صافي، فيض كاشاني، مقدمه هشتم). البته مقصود عدد مخصوصي نيست. از امام صادق(ع) روايت است كه «خداي عز وجل معارف خود را در قرآن كريم به چهارگونه بيان فرموده است به صورت عبارت و لفظ صريح، اشاره، لطايف و حقايق عبارات آن براي فهم توده مردم است و اشارتش براي خواص و لطايف آن براي اوليا و حقايق آن براي انبياي الهي است. بنابراين قرآن چشمه جوشان معرفت است كه همگان را سيراب مي كند هر چند هر كس به اندازه سعه و جودي و مراتب صعوديش از آن بهره مند مي گردد. خلاصه سخن آن كه از معجزات الهي فرستادن قرآني است كه براي همگان قابل فهم است و شايد در نظر ظاهري بسيار ساده هم به نظر آيد ولي حقايق قرآني داراي مراتبي است كه از آن به باطن تعبير مي شود رسيدن به باطن قرآن نياز به رياضت هاي فكر و روحي بسيار دارد تا ظرف وجودي انسان پذيراي اين حقيقت عالي باشد. پس ساده بودن ظاهر قرآن به دليل زبان فطرت آن و از عوامل جهاني بودن آن است ولي به معناي ساده بودن همه حقيقت قرآن نيست بلكه دست يابي به باطن قرآن قابليت ها مي خواهد. پيرامون اين بحث نگاه كنيد قرآن در قرآن، تفسير موضوعي قرآن كريم، آيت الله جوادي آملي، بخش پنجم، فهم قرآن، انتشارات اسراء. تدبر در قرآن، داراي مراحل مختلفي است. مرحله نخست آن دقت پيرامون معناي ارائه شده و جايگاه آن است. براي اين مرحله بايستي در آغاز به معناي دقيق كلمات از نظر لغوي و تعريف آنها پي برد. سپس تركيب ها را شناخت تا به محتواي ابتدايي آيه دست يافت. پس از آن، بايد ارتباط آيه را با آيات قبل و بعد از خود سنجيد و نسبت ها را استخراج كرد. در مرحله ديگر بايستي مضامين مشابه را در آيه هاي ديگر قرآن دريافت و در مقام مقايسه، نكات زيباي آن را دريافت كرد. البته اين گونه تدبر - كه نقطه هاي آغازين محسوب مي شود - نيازمند آگاهي از ادبيات عرب، لغت، علوم قرآني و رشته هاي مورد نياز ديگر است. شناخت شأن نزول آيات، بررسي موقعيت تاريخي مسأله و... از ديگر شرايط آن است. خلاصه آن كه بايد هنگام تلاوت قرآن، در معاني و مفاهيم ارائه شده اين آيات و نيز جايگاه خود بسيار تأمل نمود و بايد دقت كرد كه از هر آيه، در موضوعات مختلف فردي، اجتماعي و... چه پيامي مي توان دريافت كرد و عينيت آن در حال حاضر چيست؟ مثلاً در آيه پنج «سوره غافر» خداوند فرموده است: «هر امتي همت مي گماشت تا پيامبر خود را دستگير كند (هلاك و يا محدود سازد) و با جدل و گفتار باطل برهان حق را پايمال سازد». حال بايد نگريست كه در زمان حاضر اين موضوع، چگونه تكرار مي شود و كدام جدال و سخن باطل است كه حق را مورد هجوم قرار مي دهد تا آن را محو سازد. خلاصه آن كه بايد با سؤال در زمينه هاي مختلف، به سراغ قرآن رفت و پاسخ خود را از آن به دست آورد. براي مطالعه بيشتر ر.ك: شناخت قرآن،شهيد مطهري پژوهشي پيرامون تدبر در قرآن،تقي پور كليدهاي فهم قرآن،كلانتري